دانشگاه های آلمان

تحصیل در دانشگاه های آلمان

تحصیل در دانشگاه های آلمان برای هر دانشجویی شرایط خاص خود را فراهم می‌کند. آلمان یکی از کشورهای اروپایی ایدئال درزمینه آموزش و تحصیلات تکمیلی است که بیش از ۴۰۰ دانشگاه دارد. به‌دلیل سیستم آموزشی سخت‌گیرانه و سطح علمی مطلوب، ۲۴ دانشگاه آلمان در میان ۱۲۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفته‌ و همواره موقعیت برتر خود را حفظ کرده‌اند.

به‌طور کلی، دانشگاه های آلمان به ۴ دسته تقسیم می‌شوند:

دانشگاه‌ها (Universities)

این نوع دانشگاه‌ها تمرکز زیادی بر علوم نظری و تحقیقات دارند و اغلب رشته‌هایی که در آن‌ها ارائه‌ می‌شوند، پژوهش‌محورند.

دانشگاه‌های علمی‌کاربردی (Universities of applied sciences)

دانشگاه‌های علمی‌کاربردی بیشتر روی دروس عملی و بازار کار برای دانشجویان‌ متمرکزند. در این دانشگاه‌ها، رشته‌هایی ارائه می‌شوند که بُعد عملی بیشتری دارند و فعالیت‌محور هستند.

کالج‌های هنر و فیلم و موسیقی (Colleges of Art, Film, and Music)

در این کالج‌ها، رشته‌های مرتبط با حوزه هنر، مانند فیلم، موسیقی، طراحی و معماری تدریس می‌شوند. برای گرفتن پذیرش در این دانشگاه‌ها، به ارائه نمونه‌کار و شرکت در مصاحبه نیاز است.

دانشگاه‌های سازمانی (Cooperative universities)

برخی از دانشگاه های آلمان فعالیت علمی را با کار در صنعت یا حوزه خاص تلفیق می‌کنند و برنامه‌های تحصیلی دووجهی (Duale Hochschulen) ارائه می‌دهند.

دانشگاه هایدلبرگ (Heidelberg University) یکی از دانشگاه‌های قدیمی‌ و معتبر آلمان محسوب می‌شود که حدود ۷۰۰ سال قدمت دارد و در سراسر دنیا بسیار مشهور است. از دیگر دانشگاه‌های معتبر آلمان، دانشگاه لودویگ‌ماکسیملیان (Ludwig-Maximillians-Universität München) و دانشگاه فنی مونیخ (Technical University of Munich) است که به بهره‌مندی از استادان باتجربه و امکانات پیشرفته‌شان معروف‌اند.

تحصیل در دانشگاه های آلمان به‌دلیل شهریه‌های مقرون‌به‌صرفه و فرصت‌های شغلی پس از فارغ‌التحصیلی‌، یکی از گزینه‌های ایدئال برای دانشجویان بین‌المللی است. همچنین، ارائه رشته‌های تحصیلی متنوع به زبان انگلیسی و تحصیل در محیط چندفرهنگی و بین‌المللی، جذابیت تحصیل در آلمان را دوچندان می‌کند؛ زیرا دانشگاه های آلمان سالانه پذیرای بیش از ۳۵۰‌هزار نفر دانشجو از سراسر جهان است.

دانشجویان ایرانی برای تحصیل در تمام مقاطع تحصیلی دانشگاه های آلمان می‌توانند درخواست بدهند. تحصیل در اغلب رشته‌های کارشناسی ۳ سال و کارشناسی ارشد ۲ سال به‌طول می‌انجامد. دانشگاه‌های آلمان در ۲ ترم زمستان و تابستان دانشجو می‌پذیرند. ترم زمستان معمولا از اکتبر و ترم تابستان از آوریل آغاز می‌شود. ورود به دانشگاه‌های این کشور شاید راحت‌تر از خروج از آن‌ها باشد؛ زیرا ساختار این دانشگاه‌ها به‌گونه‌ای است که هنگام تحصیل و در ارزشیابی‌های نهایی، دانشجویان باید نمره‌های خوبی کسب کنند.

محبوبیت دانشگاه های آلمان، تنها به‌دلیل اعتبار علمی‌شان نیست؛ بلکه کمک به دانشجویان هنگام تحصیل و حتی پس‌از‌آن، موجب پرطرفدار‌شدن آن‌ها و به‌طور کلی کشور آلمان نزد دانشجویان خارجی شده است. پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه های آلمان، برای هر دانشجویی فرصت‌های شغلی و علمی فراوانی فراهم است که می‌توان از هر‌کدام از آن‌ها نهایت استفاده را برد.

شرایط پذیرش در دانشگاه های آلمان

دانشجویان بین‌المللی برای تحصیل در آلمان بسته به رشته و شهر و دانشگاه مدنظرشان، شرایط خاص خود را برای پذیرش در دانشگاه های آلمان دارند. اولین مرحله برای آگاهی از شرایط پذیرش در دانشگاه های آلمان، مراجعه به وبسایت دانشگاه و انتخاب رشته تحصیلی دلخواه است.

در وب‎سایت هریک از دانشگاه های آلمان، اطلاعات دقیق رشته‌های ارائه‌شده وجود دارد. قبل از هر کاری، ابتدا بخش مربوط به پذیرش (Admission Requirements) را با دقت بخوانید. سپس باتوجه‌به آن‌ها، می‌توانید از شرایط پذیرش در دانشگاه مدنظرتان مطلع شوید.

با‌این‌حال برای دریافت پذیرش در هرکدام از دانشگاه های آلمان، شرایط اولیه‌‌ای وجود دارد. ازجمله شرایط پذیرش در دانشگاه های آلمان می‌توان به این‌ها اشاره کرد:

مهارت زبان

برای دریافت پذیرش در دانشگاه های آلمان، باید مدرک زبان آلمانی یا انگلیسی داشته باشید. سطح مهارت زبان براساس مقطع تحصیلی و رشته‌ مدنظرتان متفاوت است؛ اما به‌طور ‌کلی، باید حداقل سطح B2 هریک از زبان‌ها را داشته باشید تا بتوانید از دانشگاه‌های این کشور پذیرش بگیرید.

بیشتر رشته‌های کارشناسی دانشگاه های آلمان به زبان آلمانی ارائه می‌شود؛ بنابراین، اگر می‌خواهید به زبان انگلیسی در آلمان تحصیل کنید، باید برای مقاطع کارشناسی ارشد یا دکتری اقدام کنید. ناگفته نماند که حین تحصیل به زبان انگلیسی نیز، بهتر است دوره‌های زبان آلمانی را بگذرانید تا برای کار و زندگی در این کشور دچار مشکل نشوید.

مدارک تحصیلی

برای پذیرش در دانشگاه های آلمان، باید مدارک تحصیلی مرتبط با رشته دلخواهتان را داشته باشید؛ البته این مدارک برای هر مقطع تحصیلی فرق می‌کند. برای ورود به مقطع کارشناسی دانشگاه‌های این کشور، باید گواهی پایان تحصیل (معادل مدرک Abitur آلمان) را ارائه دهید.

فراموش نکنید که معمولا مدارک بین‌المللی معادل‌سازی می‌شوند. اگر گواهی پایان تحصیل شما پذیرفتنی نباشد، پیش از ورود به دانشگاه، باید در دوره‌ای یک‌ساله به نام Studienkolleg شرکت کنید و سپس وارد مرحله تحصیلات تکمیلی شوید.

مدارک تحصیلی موردنیاز برای پذیرش در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، آخرین مدرک تحصیلی شماست؛ یعنی برای پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد، ارائه گواهی کارشناسی و برای پذیرش در مقطع دکتری، ارائه گواهی کارشناسی ارشد الزامی است. بااین‌همه، شرایط پذیرش در مقطع دکتری دانشگاه های آلمان تفاوت دارد و بهتر است مقاله یا سابقه پژوهشی مرتبط با رشته مدنظرتان داشته باشید.

معدل و رزومه

برای دریافت پذیرش در دانشگاه های آلمان، هر چقدر معدل بهتر و رزومه قوی‌تری داشته باشید، بخت بیشتری خواهید داشت. معدل و واحدهایی که گذرانده‌اید، با نظام اروپایی نمره‌دهی (ECTS) تطبیق داده و به‌ترتیب از A تا F رتبه‌بندی می‌شوند. سابقه شغلی و پژوهشی مرتبط با رشته مدنظرتان نیز رزومه شما را قوی می‌کند و امکان دریافت پذیرشتان را افزایش می‌دهد.

مدارک لازم برای اپلای دانشگاه های آلمان

برای دریافت پذیرش دانشگاه های آلمان، به مدارک خاصی نیاز است که دانشجویان خارجی باید از آن‌ها آگاه باشند و آن‌ها را آماده کنند و در زمان مشخص به دانشگاه ارائه دهند. ناگفته نماند که هر دانشگاه بنابر الزاماتش مدارک جزئی‌تری نیز ممکن است از دانشجویان بخواهد. نکته مهم این است که تمام مدارک باید به زبان انگلیسی یا آلمانی ترجمه شده باشند.

مدارک لازم برای اپلای دانشگاه های آلمان عبارت‌اند از:

فرم پذیرش دانشگاه

فرم پذیرش دانشگاه (Application Form) معمولا فایلی در قالب ورد است که در قسمت درخواست پذیرش وبسایت دانشگاه وجود دارد و آن را به‌راحتی می‌توانید دانلود و تکمیل کنید. این فرم برای دریافت اطلاعات شخصی و تحصیلی شما است و هر دانشگاه فرم پذیرش خاصی دارد که باید آن را تکمیل و در وبسایت آن بارگذاری کنید.

مدرک تحصیلی

برای دریافت پذیرش از دانشگاه های آلمان، باید مدارک تحصیلی پیشین خود را ارائه دهید. این مدارک شامل گواهی دیپلم و مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد است که باتوجه‌به مقطع مدنظرتان، هنگام ثبت‌نام یک یا همه آن‌ها باید در وبسایت بارگذاری شوند. ناگفته نماند که معمولا گواهی پایان تحصیل دیپلم برای مقطع کارشناسی ارشد نیز خواسته می‌شود.

ریزنمره‌ها

ریزنمره‌ها و کارنامه تحصیلی نیز باید دردسترستان باشد تا آن را هنگام ثبت‌نام بتوانید ارائه دهید. برای ثبت‌نام در مقطع کارشناسی، ریزنمره‌های دبیرستان نیاز است. این مدرک گاهی برای مقطع کارشناسی ارشد نیز درخواست می‌شود. گفتنی است که ارائه ریزنمره‌های ۴ سال تحصیلی مقطع کارشناسی هنگام ثبت‌نام برای مقطع کارشناسی ارشد الزامی است.

مقطع دکتری نیز شرایط ویژه‌ای دارد که بیشتر براساس سابقه پژوهشی و مقاله‌های علمی به دانشجویان بین‌المللی پذیرش داده می‌شود. بنابراین برای تحصیل در این مقطع، داشتن مقاله‌های علمی و سوابق پژوهشی بسیار اهمیت دارد.

مدرک زبان

اگر زبان مادری شما انگلیسی یا آلمانی نباشد و در هیچ مقطعی به این زبان‌ها تحصیل نکرده باشید، برای دریافت پذیرش از دانشگاه های آلمان، باید مدرک زبان ارائه دهید. مدرک زبان آلمانی یا انگلیسی باید معتبر باشد و بیش از ۲ سال از تاریخ صدور آن‌ها نگذشته باشد.

مدرک زبان مورد‌نیاز برای تحصیل در رشته‌های آلمانی‌زبان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به‌ترتیب سطح B1 و B2 است؛ اما برای تحصیل در رشته‌های انگلیسی‌زبان مقاطع یادشده باید حداقل سطح B2 را داشته باشید.

رزومه و انگیزه‌نامه

رزومه (CV) و انگیزه‌نامه (SOP) دو مدرک مهم و تعیین‌کننده برای اپلای دانشگاه های آلمان است. در رزومه، سابقه تحصیلی و پژوهشی و شغلی خود را به‌همراه دستاوردهای علمی‌تان را باید ذکر کنید.

در انگیزه‌نامه، انگیزه و علاقه و هدف خود را برای تحصیل در رشته مدنظرتان در کشور آلمان شرح می‌دهید. گفتنی است که سابقه پژوهشی و شغلی و تحصیلی نیز به‌شکل داستان‌گونه باید ذکر شود. در‌حقیقت، انگیزه‌نامه توضیح و بسط رزومه شما است. مدارک یادشده در دریافت پذیرش از دانشگاه های آلمان بسیار موثرند.

پاسپورت و مدرک هویتی

بارگذاری اسکن پاسپورت و مدرک هویتی برای ثبت درخواستتان در دانشگاه های آلمان الزامی است. فایل اسکن‌شده باید باکیفیت و به‌گونه‌ای باشد که تاریخ صدور، انقضا، شماره پاسپورت و تصویرتان واضح و شفاف دیده شود.

عکس پرسنلی

برخی از دانشگاه‌ها عکس پرسنلی‌ای را درخواست می‌کنند که بیش از ۶ ماه از ثبت آن نگذشته باشد. این عکس باید با پس‌زمینه سفید و در فرمت JPG یا JPEG باشد.

رسید پرداخت هزینه ثبت‌نام

برای ثبت درخواست ثبت‌نام در دانشگاه های آلمان، باید هزینه‌‌ای به‌منظور بررسی پرونده‌تان پرداخت کنید. با داشتن رسید پرداخت هزینه ثبت‌نام، می‌توانید فرایند ثبت‌نام خود را تکمیل کنید.

هزینه‌ دانشگاه های آلمان

هزینه دانشگاه های دولتی آلمان برای دانشجویان بومی و خارجی تقریبا رایگان است. بنابر سیاست تحصیلات رایگان در آلمان، دانشجویان آلمانی شهریه‌ای برای تحصیل پرداخت نمی‌کنند. دانشجویان خارجی نیز برای تحصیل در دانشگاه های آلمان مبلغ بسیار کمی باید بپردازند.

تحصیل رایگان موجب شده است تا دانشگاه های آلمان به یکی از مقاصد تحصیلی پرطرفدار برای دانشجویان بین‌المللی تبدیل شوند. باوجوداین، صرف‌‌نظر از دانشگاهی که در آن تحصیل می‌کنید، باید هر ترم بین ۱۰۰ تا ۳۵۰ یورو بابت کارهای اداری و ثبت‌نام پرداخت کنید.

از سال ۲۰۱۷ و براساس قانون جدید، دانشجویان خارجی برای تحصیل در دانشگاه‌های منطقه بادن‌وورتمبرگ (Baden-Württemberg) باید شهریه بپردازند که این شهریه درمقایسه‌با شهریه تحصیل در کشورهای اروپایی دیگر بسیار مقرون‌به‌صرفه است. این دانشگاه‌های دولتی آلمان برای هر ترم مبلغ ۳هزار یورو از دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا دریافت می‌کنند.

دانشجویان خارجی برای تحصیل در دانشگاه های خصوصی آلمان بسته به رشته تحصیلی‌شان، باید بین ۲۰هزار تا ۴۰هزار یورو شهریه بپردازند. ناگفته نماند که هزینه تحصیل در برخی از رشته‌ها مانند مدیریت و اقتصاد، گران‌تر از رشته‌های دیگر است.

هزینه تحصیل در هر مقطع از دانشگاه های آلمان متغیر است. در‌ادامه، به تفاوت‌ هزینه تحصیل در هریک از مقاطع دانشگاه‌‌های این کشور اشاره می‌کنیم.

هزینه تحصیل کارشناسی در دانشگاه های آلمان

هزینه تحصیل کارشناسی در دانشگاه های آلمان تا حد زیادی به مهارت زبانی شما وابسته است. در‌صورت داشتن تسلط کامل به زبان آلمانی، تحصیل شما در این مقطع در دانشگاه های دولتی آلمان کاملا رایگان خواهد بود؛ اما برخی از دانشگاه‌ها باتوجه‌به رشته تحصیلی، هزینه‌های متغیری دریافت می‌کنند.

هزینه تحصیل کارشناسی ارشد در دانشگاه های آلمان

باتوجه‌به امکان تحصیل به زبان‌های انگلیسی و آلمانی در مقطع کارشناسی ارشد، هزینه تحصیل در این مقطع برای دانشجویان خارجی متفاوت است. بیشتر دانشگاه های دولتی آلمان برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد به‌غیر از هزینه‌های اداری و ثبت‌نام، هزینه دیگری از دانشجویان خارجی دریافت نمی‌کنند. با‌این‌حال، دانشگاه‌های فرایبورگ و فنی مونیخ بین ۷۰۰ تا ۱۵۰۰ یورو بابت هزینه تحصیل دریافت می‌کنند.

هزینه تحصیل دکتری در دانشگاه های آلمان

هزینه تحصیل دکتری در دانشگاه های آلمان اغلب رایگان است و تنها مبلغ اندکی بابت هزینه مشارکت اجتماعی از دانشجو دریافت می‌شود. ناگفته نماند دوره‌‌های دکتری غیررایگان نیز در دانشگاه های این کشور وجود دارند که پس از دریافت پذیرش از آن‌ها، برای بهره‌مندی از بورسیه و کمک‌هزینه‌های تحصیلی می‌توانید درخواست دهید.

ددلاین دانشگاه های آلمان

ددلاین به زمانی گفته می‌شود که دانشجو مهلت دارد تا درخواست خود را تکمیل کند و برای دانشگاه بفرستد. بعد از گذشتن ددلاین دانشگاه‌ها، پرتال ثبت‌نام بسته می‌شود و امکان ثبت درخواست وجود ندارد. با مراجعه به وبسایت دانشگاه مدنظرتان، می‌توانید از زمان دقیق ددلاین آن آگاه شوید؛ اما به‌طور کلی، ددلاین دانشگاه های آلمان برای ترم زمستان تا ۱۵ژانویه و برای ترم تابستان تا ۱۵جولای است.

بورسیه تحصیلی دانشگاه های آلمان

دانشگاه های آلمان بورسیه‌های تحصیلی و کمک‌هزینه‌های متنوعی ارائه می‌دهند که دانشجویان بین‌المللی باتوجه‌به شرایط و مقطع تحصیلی‌شان، می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. این بورسیه‌ها تمام هزینه‌های زندگی و تحصیل دانشجو یا بخشی از آن را پوشش می‌دهند. بورسیه‌ تحصیلی دانشگاه های آلمان شامل این‌ها می‌شود:

بورسیه‌ دااد (DAAD)

موسسه تبادل علمی آلمان بورسیه تحصیلی دااد (DAAD) را به دانشجویانی اعطا می‌کند که می‌خواهند تمام‌وقت و به زبان آلمانی در دانشگاه های آلمان تحصیل کنند. برای دریافت بورسیه دااد، نباید بیش از 6 سال از زمان فارغ‌التحصیلی شما گذشته باشد. همچنین، باید ۲ سال سابقه کار واقعی و ‌اثبات‌کردنی داشته باشید. با این بورسیه دانشجویان کارشناسی ارشد ماهانه ۹۰۰ یورو و دانشجویان دکتری ۱۲۰۰ یورو دریافت می‌کنند.

بورسیه‌ هاینریش بل (Heinrich Böll)

دانشجویان خارجی برای دریافت بورسیه هاینریش بل (Heinrich Böll) باید به رعایت عدالت اجتماعی و محافظت از محیط‌زیست متعهد باشند و پس از اتمام بورسیه، برای تحقق اهداف بنیاد هاینریش بل به‌نوعی رابط آن با جامعه شوند. این بورسیه برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری دردسترس قرار دارد و شرایط پرداختی آن مشابه بورسیه دااد است.

بورسیه‌ فردریش ایبرت (Friedrich Ebert)

بورسیه فردریش ایبرت (Friedrich Ebert) به دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری نیازمند کمک مالی اعطا می‌شود. هدف از این بورسیه گسترش دموکراسی و مشارکت مدنی است. بورسیه بنیاد فردریش ایبرت به‌صورت فول فاند است و تمام هزینه‌های تحصیل و زندگی دانشجو را پوشش می‌دهد.

بورسیه‌ اراسموس موندوس (Erasmus Mundus)

اتحادیه اروپا کمک‌هزینه‌های تحصیلی ویژه‌ای برای مقطع کارشناسی ارشد در نظر گرفته است که آن‌ها را در قالب بورسیه اراسموس موندوس (Erasmus Mundus) به دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا اهدا می‌کند. این بورسیه شامل برخی از رشته‌های تحصیل ارائه‌شده در دانشگاه های آلمان می‌شود و هزینه تحصیل و زندگی و سفر دانشجویان را پوشش می‌دهد.

بورسیه تحصیلی آلمان (Deutschlandstipendium)

بورسیه تحصیلی آلمان (Deutschlandstipendium) کمک‌هزینه‌ای مالی براساس شایستگی است که از دانشجویان بومی و بین‌المللی مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد حمایت می‌کند.

بورسیه ماری کوری (Marie Skłodowska-Curie Actions)

دانشجویان بین‌المللی به‌منظور تحصیل در مقاطع دکتری و پسادکتری می‌توانند برای دریافت بورسیه ماری کوری (Marie Skłodowska-Curie Actions) درخواست دهند. این بورسیه فول فاند است و تمام هزینه‌های زندگی و تحصیل دانشجویان را پوشش می‌دهد.

کمک‌هزینه تحقیقاتی هامبولدت (Humboldt)

بنیاد الکساندر هامبولدت (Humboldt) بورسیه‌هایی را به پژوهشگران بین‌المللی پسادکتری اعطا می‌کند. این کمک‌هزینه‌ها به محققان اجازه می‌دهند تا در آلمان پژوهش‌های مستقلی انجام دهند.

رنکینگ دانشگاه های آلمان

به‌طور کلی برای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در جهان، چندین معیار وجود دارد. رتبه‌بندی‌های مهم جهانی دانشگاه‌ها را براساس شاخص‌هایی مانند برندگان جایزه نوبل، پژوهشگران، شهرت جهانی یا درآمد از صنعت طبقه‌بندی می‌کنند.

رتبه‌بندی‌‌های TIMES و QS، ازجمله رتبه‌بندی‌های مهم و مشهور دانشگاه‌های جهان‌اند که دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزشی را طبق کیفیت آموزش، پژوهش، چشم‌انداز بین‌المللی و عملکردشان دسته‌بندی می‌کنند.

در جدول زیر، رنکینگ دانشگاه های آلمان را براساس این دو رتبه‌بندی و رنکینگ داخلی آلمان در سال ۲۰۲۴ می‌توانید مشاهده کنید.